Jaki kask motocyklowy?

Nie będzie przesadą stwierdzenie, że odpowiednio dobrany kask jest najważniejszą częścią stroju świadomego motocyklisty. Na liście naszych wydatków, które niestety musimy ponieść aby bezpiecznie korzystać z hobby, powinien on stanowić punkt nr 1. Innymi słowy – najpierw kask, potem opony motocyklowe, a na końcu cała reszta.

Normy bezpieczeństwa kasków

Art. 40 ust. 1 ustawy Prawo o ruchu drogowym mówi: Kierujący motocyklem, czterokołowcem lub motorowerem oraz osoba przewożona takimi pojazdami są obowiązani używać w czasie jazdy kasków ochronnych odpowiadających właściwym warunkom technicznym. Reasumując, bez kasku jeździć nie wolno, lecz kask kaskowi nie równy. Egzemplarze dopuszczone do użytkowania na drogach publicznych muszą uzyskać odpowiednią homologację, której nie należy mylić z certyfikatem zgodności CE. Kiepskie wyroby mają jedynie naklejkę CE ale nie oznacza to automatycznie, że możemy się w nich legalnie poruszać. Obecnie kaski użytkowane na terenie Unii Europejskiej są zobligowane do posiadania homologacji ECE R22.05 (Economic Commission of Europe Regulation 22.05). Jej zdobycie potwierdza pomyślne przejście przez dany model szeregu ściśle określonych testów. Niejako analogiczna homologacja to DOT stosowana dla rynku w USA. Oprócz tego istnieje brytyjski system oceny jakości kasków motocyklowych SHARP oraz certyfikat SNELL, który najtrudniej uzyskać z uwagi na zakres badań, a także poziom norm znacznie przekraczających podstawowe europejskie czy amerykańskie standardy.

Budowa kasków motocyklowych

Krążąca w środowisku rada „kupuj najlepszy kask na jaki Cię stać” zwiera sporo prawdy ale chcąc zrozumieć co konkretnie decyduje o cenie produktu warto kilka słów poświęcić temu, z czego powstaje ochrona głowy motocyklisty. Producenci muszą sprostać nie lada wyzwaniu gdyż kask powinien zapewniać maksimum bezpieczeństwa przy jednoczesnym nieograniczaniu wygody. Zacznijmy od skorupy zewnętrznej. Ma ona powstrzymywać energię uderzenia, stąd musi posiadać przede wszystkim odpowiednią twardość, odporność na przebicie, i w znacznie mniejszym stopniu niewielką elastyczność, żeby siła wygenerowana podczas wypadku nie została przeniesiona wprost na użytkownika. Przy konstruowaniu najtańszych skorup stosuje się termoplast (ABS). W droższych znajdziemy włókna szklane zatopione w żywicy, włókna węglowe bądź ich kombinacje. 

Prawie wszystkie kaski motocyklowe posiadają skorupy wewnętrzne wykonane z polistyrenu ekspandowanego (EPS). Ma on za zadanie amortyzowanie siły uderzenia i wydłużenie czasu jej trwania aby uchronić mózg od poważnych uszkodzeń. Lepsze kaski posiadają kilka różnych warstw styropianu, natomiast producenci z górnej półki używają jednej warstwy o zmiennej gęstości. Dodatkowym elementem podnoszącym bezpieczeństwo może być zastosowanie ruchomych względem siebie warstw wypełnienia, które ograniczają ruchy skrętne głowy wywołane przez impakt.

Przed zakupem kasku kasku motocyklowego nie zaszkodzi sprawdzić jak wygląda system wentylacji obiektu naszych zainteresowań. Przemyślane konstrukcje mają odpowiednio usytułowane kanały wlotowe powietrza i tunele wraz z wyjściami tworzące w czasie jazdy podciśnienie, co zapewnia skuteczniejsze chłodzenie.

Obecnie dominują dwa rodzaje zapięć: DD (alpinistyczne) oraz mikrolock. Pierwsze z nich, określane jako najbezpieczniejsze stanowi jedyne dopuszczone rozwiązanie w kaskach sportowych posiadających homologacje wyścigowe. DD nie sposób uszkodzić, a dodatkowo jego konstrukcja powoduje, iż paski zaciskają się same w miarę pociągania. Wymaga ono jednak odrobiny przyzwyczajenia. Drugi typ – microlock jest zbudowany na zasadzie ząbkowanej listwy. Ułatwia ona zapinanie nawet w grubych rękawicach. Z tego powodu preferują go motocykliści często zdejmujący i zakładający ochronę głowy, np. turyści lub osoby korzystające z jednośladów w mieście.

Komfort kasków zależy również od jakości wyściółki. Większość modeli posiada możliwość wypinania poszczególnych elementów. Czołowi producenci stosują materiały antybakteryjne, łatwo doprowadzające wilgoć. Niektóre modele mają dodatkowo opcje zakupu wkładek policzkowych w różnych rozmiarach.

O cenie kasku na motor decyduje także rodzaj wizjera. Do ich produkcji używa się poliwęglanu. Najlepsze posiadają pierwszą klasę optyczną, oznaczającą najmniejszy stopień odkształcenia widzianego obrazu. Aby wizjery nie parowały zakładane są dodatkowo pinlocki bądź od razu montuje się szyby pokryte środkiem chemicznym zapobiegającym osadzaniu pary.

Oprócz standardowych elementów kasku możemy wybierać w szeregu dodatkowego wyposażenia zależnie od naszych potrzeb i zasobności portfela. Wielu doceni praktyczny dodatek w postaci przyciemnianej blendy, niegdyś rozwiązanie taktowane ostrożnie, dzisiaj stosowane przez prawie wszystkie marki. Turyści z pewnością dołożą sobie jeden z wielu systemów komunikacji. Warto poszukać kasku z preinstalowanym zestawem (głośniki, kable, mikrofon), co oszczędzi komplikacji przy montażu, a  dodatkowo nic nie będzie nam wystawało na zewnątrz skorupy. Kupując wyroby marek premium dostajemy możliwość bezpłatnego serwisu, rabaty na zakup nowych sztuk w razie wypadku, etc.

Waga kasku ma duże znaczenie. Im aktywniej pracujemy głową i im dłużej spędzamy w nim czasu tym bardziej odczuwamy każdy dodatkowy ciężar ale musimy też mieć świadomość, że niskiej masie towarzyszy najczęściej umiarkowana wytrzymałość konstrukcji. Fizyki oszukać nie sposób. Solidna skorupa, dużo EPS, integralna budowa powodują naliczane dodatkowych gramów. Na szczęście, nawet średnio ciężkie kaski motocyklowe potrafią być całkiem wygodne przy dłuższym użytkowaniu jeśli tylko posiadają dobrze wyważenie.

Kształt skorupy kasku wynika z jego przeznaczenia. Niezależnie od tego najbezpieczniejsze są te zbliżone zarysem do jaka, ponieważ taka konstrukcja dobrze rozprasza siłę uderzenia, minimalizując jednocześnie ryzyko nagłego zatrzymania kasku o przeszkodę. Dobrym przykładem jest w tym miejscu norma R75 stosowana przez japoński Arai. Kaski muszą posiadać części wystające: spojlery, wloty powietrza, dyfuzory, czy daszki, lecz ważne aby nie były one elementami trwale załączonymi ze skorupą.

Główne typy kasków na motocykl

Z kaskiem jest podobnie jak z motocyklem. Nie ma najlepszego lub najgorszego, są tylko źle dobrane. Wszystko zależy od tego, gdzie będziemy go używać, czego szczególnie potrzebujemy oraz ile mamy pieniędzy. Przegląd zacznijmy od kasków integralnych zawdzięczających swą nazwę właśnie integralnej, zamkniętej konstrukcji. Cieszą się one opinią najbezpieczniejszych, dlatego sprawdzają się w sporcie bądź szybkiej turystyce. Dominuje w nich zapięcie typu DD, rzadko też posiadają wewnętrzna blendę przeciwsłoneczną. Integrale mają wydajną wentylację ale są raczej głośne. Wiele modeli zwłaszcza typowo sportowych zaprojektowano do jazdy w pozycji pochylonej. Znajdziemy w nich spojlery i dyfuzory pomocne przy jeździe z dużymi prędkościami.

Kaski z podnoszoną szczęka, potocznie nazywane szczękami odnotowały w ciągu ostatniej dekady ogromny postęp w budowie. Era ciężkich dużych wiader odeszła w niepamięć. Rozmiarami niewiele przewyższają kaski integralne. Możliwość unoszenia szczęki, czyni je najbardziej uniwersalnymi. Wykazują przydatność w turystyce i na co dzień. Wyjątkowo istnieją modele posiadające homologacje na jazdę z „otwartą przyłbicą” (Schubertch C5). Możemy w nich spotkać zarówno mikrolock jak i DD. Szczeki są jednymi z najcichszych kasków głównie z racji szczelnego kołnierza dolnego (hałas w dużej mierze dobiega od dołu). Z wentylacją bywa różnie. Coś za coś. Generalnie są one dobrze wyposażone. Niemal każdy producent montuje w nich przyciemniane blendy czy elementy systemu komunikacji. Mnogość mechanizmów i skomplikowana budowa winduje oczywiście wagę szczękowców w górę.

Kaski offroadowe wyróżnia rozbudowana wysunięta szczęka chroniąca przed kamieniami oraz daszek, który osłania od słońca i krzaczorów. Z racji dużego wysiłku fizycznego towarzyszącego jeździe po bezdrożach kaski takie mają bardzo wydajną wentylację. Nie posiadają szyby, za ochronę oczu robią gogle. Zazwyczaj montuje się w nich zapięcie typu DD. Z minusów należy wspomnieć o głośności, natomiast za bezdyskusyjny plus trzeba uznać niską masę.

Formę pośrednią pomiędzy typem offroad a integralem stanowią kaski dualowe. Mają one zredukowane daszki i mniejsze szczęki. W przeciwieństwie do modeli przeznaczonych wyłącznie w teren odnajdziemy w nich szyby. Duale nieźle sobie radzą podczas dłuższych podróży w zróżnicowanym terenie, dlatego często wybierają je użytkownicy motocykli klasy ADV.

Kierujący skuterami, choperami, a także zawodnicy trialu ubierają przeważnie kaski otwarte. Niewielkie rozmiary skorupy powodują, że łatwo upchać takowe w kufrze. Są one lekkie albowiem nie posiadają szczęki, nierzadko występują bez szyby. Kaski otwarte zapewniają największe pole widzenia. Zjawisko parowania jest w nich ograniczone, ponieważ ich konstrukcja zapewnia silny opływ powietrza od przodu. Bezproblemowo można w nich zakładać okulary. Słabo wypadają przy większych prędkościach, niestety nie będą najbezpieczniejszą opcją, bo w razie upadku żaden element nie chroni dolnej części głowy.

Stosunkowo rzadko spotykane kaski modularne dają użytkownikowi sposobność personalizacji. Z wyglądu łudząco przypominają integralne, lecz poprzez możliwość odpięcia szczęki mamy sposobność szybkiej zmiany naszego kasku na otwarty. Oczywiście ich wytrzymałość (w wersji zamkniętej) nie dorównuje klasycznym integralom.

Rozmiar kasku motocyklowego – jaki wybrać?

Pierwszym krokiem przy doborze odpowiedniego rozmiaru kasku motocyklowego powinno być zmierzenie obwodu naszej głowy w miejscu 1 cm nad uszami. Szczęśliwie producenci na swoich stronach internetowych podają poszczególne wartości i odpowiadające im rozmiary kasków, wiec łatwo będzie zawęzić obszar poszukiwań do dwóch sąsiednich egzemplarzy Podczas obowiązkowej przymiarki nie ulegajmy złudnemu pierwszemu wrażeniu. Jeśli czujemy, że kask od razu „leży idealnie” prawdopodobnie będzie on w rezultacie na duży. Z kolei sztuki ewidentnie za małe powodują nie tyle ucisk w danym miejscu, co bolesne gniecenie, poza tym nie przylegają równomiernie na całej powierzchni głowy. Dobrze dobrany kask nie może się przesuwać na boki, ani też w kierunku przód-tył. Ma w założeniu delikatnie dociskać. Sprawdzamy to ruszając nim za pomocą ręki. Kaski na motocykl o właściwym rozmiarze powodują u wielu motocyklistów w pierwszej chwili uczucie dyskomfortu. Sprawiają wrażenie za małych. W takim wypadku warto dać szanse kaskowi i pochodzić w nim po sklepie te 20-30 min. Trzeba wiedzieć, że EPS zmniejszy objętość po jakimś czasie. Niektóre marki ułatwiają regulacje stopnia docisku policzków lub wyściółki sprzedając te elementy w różnych rozmiarach. W sytuacjach gdy nadal nie możemy podjąć decyzji warto sprawdzić czy któryś z handlowców w Polsce daje możliwość przetestowania interesującego nas modelu. Oczywiście osoby jeżdżące w okularach albo kominiarkach nie powinny zapomnieć ich podczas przymiarki.

Kupno używanego kasku wymaga wielkiej ostrożności. Jeśli leżał on na innej głowie dostateczne długo to z pewnością zdążył się do niej dopasować. Podobnie spore ryzyko występuje w przypadku ściągnięcia sobie egzemplarza przeznaczonego na rynek amerykański bądź azjatycki. Kaski zza oceanu mają nieco inaczej wyprofilowane wnętrze, zaprojektowane dla osób o innej niż europejska budowie anatomicznej.

Jak dbać o kask na motor?

Skoro producenci dali możliwość demontażu elementów wnętrza kasku korzystajmy z tego. Przepierka sprawi, że będzie czysto i przyjemnie. Usuwamy wówczas także resztki potu z solą powodującą szybsze zużycie materiałów. Szyby najlepiej myć zwykłą wodą z mydłem, ew. stosować środki renomowanych producentów dedykowane do czyszczenia wizjerów. Nie zapominajmy, że przy zakupie otrzymujemy zazwyczaj worek z miękkiego tworzywa ułatwiający przechowywanie kasku, który też nieźle chroni przez zarysowaniem podczas transportu. Wieszanie kasku na lusterku motocyklu nie jest zbyt bezpiecznym rozwiązaniem, bo często upada on po lekkim skręceniu kierownicy. Podobnie, trzymanie rękawiczek w jego wnętrzu nie sprzyja zachowaniu higieny. Niby wszyscy o tym wiedzą ale prawie każdy tak robi.

Nawet najlepsze kaski nie są wieczne. W miarę częstego użytkowania następuje ugniecenie wnętrza i zaczynamy odczuwać, że ochrona naszej głowy słabo przylega. Względy bezpieczeństwa nakazują pożegnać kask, który miał nieszczęście przyjąć poważne uderzenie. Mogło wówczas nastąpić uszkodzenie skorupy lub EPS, pomimo względnie dobrego wyglądu zewnętrznego. Prostej weryfikacji dokonujemy oglądając widoczną w środku warstwę styropianu pod katem ewentualnych pęknięć.

Na koniec, niby oczywista oczywistość ale nie zaszkodzi przypomnieć, że tylko zapięty kask spełnia w 100% swoją rolę i gwarantuje nam pełną ochronę oraz wygodę użytkowania.

Lech Frączek